ΑΡΘΡΑΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

19.10.2008

Γ. Παπαντωνίου: Μαθήματα από την Κρίση

Βρισκόμαστε στο τέλος της αρχής της κρίσης. Ο χρονικός ορίζοντας παραμένει ασαφής. Μπορούμε, όμως, ήδη να καταγράψουμε ορισμένα συμπεράσματα: 

Πρώτον, το ιδεολογικό οικοδόμημα του νεοφιλελευθερισμού δεν άντεξε στην πίεση της παγκοσμιοποίησης. Η διεθνοποίηση των χρηματοοικονομικών αγορών, με την κατάργηση κάθε λογής φραγμών και την επανάσταση στις επικοινωνίες, σε συνδυασμό με την ασύδοτη λειτουργία τους χωρίς κανόνες και ελέγχους, οδήγησε το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα στα πρόθυρα της κατάρρευσης.

Δεύτερον, το κράτος παραμένει ο εγγυητής της οικονομικής και της κοινωνικής  σταθερότητας. Όταν οι αγορές λειτουργούν αποσταθεροποιητικά, η διάσωση του συστήματος είναι ευθύνη των κυβερνήσεων. Αυτήν την αλήθεια διατύπωσε ο Κέΐνς στις αρχές της δεκαετίας το ’30, και έκανε πράξη ο Ρούσβελτ με το Νιού Ντηλ. Αποτελεί ιδεολογικό πυλώνα της Σοσιαλδημοκρατίας, πάνω στον οποίο οικοδομήθηκε το μεταπολεμικό κοινωνικό κράτος. 

Τρίτον, η λύση στη σημερινή κρίση είναι σοσιαλδημοκρατική. Ο δανεισμός των τραπεζών προς τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά προϋποθέτει μια ορισμένη σχέση δανείων προς κεφάλαια. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα κεφάλαια πρέπει να καλύπτουν το 8% των δανείων. Η κρίση της στεγαστικής πίστης στις ΗΠΑ και η σώρευση «τοξικών» τραπεζικών προϊόντων - δηλαδή παράγωγων ή σύνθετων χρηματοοικονομικών τίτλων - σε παγκόσμια κλίμακα προκάλεσαν μεγάλες απώλειες κεφαλαίου στις τράπεζες, με αποτέλεσμα να παγώσει ο δανεισμός. Οι χρηματιστηριακές αγορές κατέρρευσαν και τα φαινόμενα ύφεσης εντάθηκαν. Η πιστωτική άπνοια επιδεινώθηκε από την αναστολή του ενδοτραπεζικού δανεισμού λόγω του φόβου αλυσιδωτών χρεοκοπιών των τραπεζών. Η αμερικανική κυβέρνηση, δέσμια ιδεολογικών αγκυλώσεων, προχώρησε αρχικά σε ημίμετρα που δεν αντιμετώπισαν το πρόβλημα. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις προσποιήθηκαν ότι το αγνοούν. Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών δήλωσε ότι αφορά μόνο τις ΗΠΑ. Ο Γκόρντον Μπράουν  διέγνωσε ότι το πρόβλημα είναι παγκόσμιο και πρέπει να αντιμετωπιστεί με μερική κρατικοποίηση των τραπεζών μέσα από  αγορά μετοχών. Μόνο μια μεγάλης κλίμακας κίνηση θα μπορούσε να εμπνεύσει εμπιστοσύνη, να εξασφαλίσει τις κεφαλαιακές προϋποθέσεις για νέα δάνεια και, στη συνέχεια, να προσελκύσει ιδιώτες επενδυτές στις τράπεζες. Το σχέδιο Μπράουν περιλαμβάνει και κρατικές εγγυήσεις στον ενδοτραπεζικό δανεισμό.  

Τέταρτον, σε ήρεμες περιόδους μπορούν να επικρατούν μέτριες ή κακές κυβερνήσεις, όπως για παράδειγμα συμβαίνει στη χώρα μας μετά την ΟΝΕ και τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Οι κρίσεις, όμως, απαιτούν άξιες ηγεσίες, με γνώση και αποφασιστικότητα.   

Πέμπτον, η παγκόσμια κρίση αναδεικνύει τη σημασία της ένταξης στην Ευρωζώνη. Η χώρα μας κατόρθωσε να ενταχθεί στο σκληρό πυρήνα των ευρωπαϊκών χωρών εξασφαλίζοντας πρωτόγνωρες συνθήκες σταθερότητας και δημιουργώντας νέες προοπτικές ευημερίας για τον ελληνικό λαό.

 

Το Βήμα της Κυριακής, 19/10/2008