ΑΡΘΡΑΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
30.03.2008
Γ. Παπαντωνίου: Η Διεθνής Κρίση και η Ελλάδα
Η παγκόσμια τραπεζική κρίση, σε συνδυασμό με την επιτάχυνση του πληθωρισμού λόγω της ανόδου των τιμών του πετρελαίου και των πρώτων υλών καθώς και των τροφίμων, αρχίζει να επηρεάζει την Ευρώπη.
Οι πιστωτικές συνθήκες έχουν επιδεινωθεί. Δάνεια χορηγούνται με μεγαλύτερη δυσκολία και δυσμενέστερους όρους. Το κόστος ζωής ανεβαίνει. Ο ρυθμός ανάπτυξης περιορίζεται προκαλώντας αύξηση της ανεργίας.
Για την ελληνική οικονομία πλησιάζει η ώρα της αλήθειας. Η μακρά περίοδος ισχυρής ανάπτυξης λόγω ένταξης στην Ευρωζώνη πλησιάζει προς το τέλος της. Και το τέλος αυτό θα είναι πρόωρο όχι μόνο διότι δεν έχει ολοκληρωθεί η σύγκλιση με τις προηγμένες χώρες αλλά και διότι τα αναπτυξιακά οφέλη δεν αξιοποιήθηκαν για να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά τα κοινωνικά προβλήματα.
Η ανεργία παραμένει σε υψηλά επίπεδα. Η φτώχεια συνεχίζει να έχει σημαντικές διαστάσεις. Η ακρίβεια που προκύπτει από την απουσία ανταγωνισμού, όπως στα κλειστά επαγγέλματα και τις ολιγοπωλιακές αγορές, πλήττει τα πραγματικά εισοδήματα.
Η ανεπάρκεια της διοίκησης και του Κοινωνικού Κράτους και η χαμηλή ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών προκαλούν πρόσθετες δαπάνες, που εκτείνονται από την παραπαιδεία έως το «φακελάκι» και το «γρηγορόσημο» .
Η ανετοιμότητα της χώρας μας να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της διεθνούς κρίσης οφείλεται στη μεγάλη καθυστέρηση των τελευταίων ετών στον τομέα των μεταρρυθμίσεων. Η Ελλάδα δεν ακολούθησε το δρόμο των χωρών της Βόρειας Ευρώπης, όπως οι σκανδιναβικές χώρες και η Βρετανία, προς την οικονομία της γνώσης και των νέων τεχνολογιών.
Η παραγωγή μας παραμένει καθηλωμένη σε κλάδους παραδοσιακής τεχνολογίας και οργάνωσης με χαμηλή παραγωγικότητα, που είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στον ανταγωνισμό των χωρών με χαμηλό εργατικό κόστος. Η ποιοτική υστέρηση των υπηρεσιών του Κοινωνικού Κράτους ενισχύει τα ιδιωτικά συστήματα στην υγεία και την παιδεία ασκώντας μεγάλη πίεση στα μεσαία, ιδιαίτερα, εισοδηματικά στρώματα.
Σε πρώτη φάση, τα προβλήματα θα εκδηλωθούν στον περιορισμό της αγοραστικής δύναμης των χαμηλών και μεσαίων στρωμάτων. Ο εργαζόμενος πιέζεται διπλά. Από τη μια πλευρά, οι μισθοί και τα ημερομίσθια δεν έχουν μεγάλα περιθώρια βελτίωσης με τη σημερινή δομή της οικονομίας, που κυριαρχείται από δραστηριότητες χαμηλής παραγωγικότητας. Μεγάλες αυξήσεις ακυρώνονται από την επιτάχυνση του πληθωρισμού. Αντίθετα, σε χώρες με υψηλή παραγωγικότητα οι εισοδηματικές αυξήσεις λειτουργούν ως αντίδοτο στην κρίση.
Από την άλλη πλευρά, το κόστος ζωής ανέρχεται με ραγδαίους ρυθμούς ενώ η ιδιωτικοποίηση των κοινωνικών υπηρεσιών επιβαρύνει ακόμα περισσότερο τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς.
Η «γενιά των 700 Ευρώ» θα αντιμετωπίσει σύντομα πρόβλημα οικονομικής επιβίωσης.
Έχει χαθεί πολύς χρόνος για να εφαρμοστούν εύκολες λύσεις. Βραχυχρόνια, θα πρέπει να ληφθούν φορολογικά μέτρα υπέρ των μεσαίων στρωμάτων, που έχουν επιβαρυνθεί υπέρμετρα τα τελευταία χρόνια, καθώς και μέτρα όπως το επίδομα για το πετρέλαιο θέρμανσης για τη στήριξη αδύναμων κοινωνικών ομάδων. Οι πόροι θα πρέπει να εξασφαλιστούν με περιορισμό άλλων, λιγότερο πιεστικών, δημοσίων δαπανών. Παράλληλα, πρέπει να ληφθούν μέτρα ενίσχυσης του ανταγωνισμού για την καταπολέμηση της ακρίβειας.
Κυρίως, όμως, η κρίση πρέπει να λειτουργήσει αφυπνιστικά για την προώθηση μεγάλων μεταρρυθμίσεων. Η πραγματοποίηση επενδύσεων σε τομείς προηγμένης οργάνωσης και τεχνολογίας, που δημιουργούν συνθήκες ισχυρής ανάπτυξης και ανόδου των εισοδημάτων, προϋποθέτει ανθρώπινο δυναμικό με υψηλή κατάρτιση. Η αλλαγή στην παιδεία καταλαμβάνει την πρώτη θέση στην ατζέντα προοδευτικών μεταρρυθμίσεων.
Εξάλλου, η ανεπάρκεια του κράτους και οι τεράστιες υστερήσεις στη λειτουργία της διοίκησης και των θεσμών αποτελούν κοινό τόπο όλων των δημοσίων συζητήσεων.
Υπερσυγκεντρωτικό, γραφειοκρατικό και έντονα κομματικοποιημένο, το κράτος στη χώρα μας λειτουργεί με τρόπο αποξενωμένο από τους πολίτες προσφέροντας υπηρεσίες χαμηλής ποιότητας.
Ουσιαστική αποκέντρωση και νέα σχήματα κρατικής λειτουργίας, βασισμένα στον επαγγελματισμό και την αποκομματικοποίηση, αποτελούν κρίσιμες συνιστώσες της μεταρρύθμισης των θεσμών.
Η Ελλάδα βρίσκεται και πάλι, όπως στις αρχές της δεκαετίας του ΄90, σε ένα σταυροδρόμι. Οι προοδευτικές μεταρρυθμίσεις είναι μονόδρομος για την εξασφάλιση μιας πορείας που θα δικαιώνει τις προσδοκίες της ελληνικής κοινωνίας.
Το Βήμα της Κυριακής - 30/03/08