26.04.2011

Κίμων Χατζημπίρος: Ο Αθεμπίγιο στον Κηφισσό

Όταν η περιβαλλοντική πολιτική επενδύει τους ελάχιστους διαθέσιμους πόρους σε λάθος περιοχές, οι περιβαλλοντικά φτωχοί γίνονται φτωχότεροι και οι πλούσιοι πλουσιότεροι. Το μητροπολιτικό πάρκο στον χώρο του πρώην αεροδρομίου Ελληνικού αποτελεί παράδειγμα δαπανηρής και περιβαλλοντικά άστοχης πολιτικής.

Θα γίνει εκτός λεκανοπεδίου, σε αραιοδομημένη περιοχή με πολύ πράσινο, δίπλα στον τεράστιο πνεύμονα της θάλασσας, την στιγμή που τα περιβαλλοντικά προβλήματα πυκνοδομημένων και υποβαθμισμένων συνοικιών πολλαπλασιάζονται. 

Η κυβέρνηση δεν τολμά να αξιοποιήσει εμπορικά παρά μόνο ένα μικρό μέρος του χώρου, με χρήσεις τουρισμού και αναψυχής. Η φροντίδα για την καλαισθησία της επένδυσης έχει ανατεθεί στον Καταλανό αρχιτέκτονα Χοσέ Αθεμπίγιο. Από την άλλη μεριά, υπό την πίεση τοπικών αρχόντων και «οικολογικά ευαίσθητων», υπόσχεται την δημιουργία ενός τεράστιου δαπανηρού πάρκου. Υπερακοντίζοντας σε λαϊκισμό, οι οικολογούντες απαιτούν να μην χυθεί «ούτε ένα κυβικό μέτρο τσιμέντου» στον χώρο του πρώην αεροδρομίου, χωρίς να διευκρινίζουν ότι έτσι ευνοείται υπέρμετρα το περιβάλλον μιας ήδη ευνοημένης περιοχής, αποκλείοντας την ευρύτερη περιβαλλοντική ανταπόδοση.

Οι πραγματικά σοβαρές προτάσεις, με περιβαλλοντική ουσία και σαφή αναδιανεμητικό χαρακτήρα, ακολουθούν άλλο δρόμο από αυτόν της ανέξοδης ευαισθησίας ή δημαγωγίας, ωστόσο η τυφλή άρνηση έχει εμποδίσει την εφαρμογή τους. Ο πρώην υπουργός περιβάλλοντος Στέφανος Μάνος και πολλοί επιστήμονες είχαν προτείνει παλιότερα την εκμετάλλευση του τεράστιου οικοπέδου του πρώην αεροδρομίου ως τράπεζα δημόσιας γης. Η εκμετάλλευσή της με σταδιακή δόμηση θα χρηματοδοτούσε την αγορά οικοδομικών τετραγώνων και άχτιστων οικοπέδων για να γίνουν μικρά πάρκα ή αστικοί κήποι σε σημεία πυκνοδομημένων συνοικιών του λεκανοπεδίου, τα οποία θα επιλεγούν με περιβαλλοντικό σχεδιασμό. Επρόκειτο για πρόταση πραγματικής πράσινης ανάπτυξης, που θα βοηθούσε κυρίως στην αντιμετώπιση του μέγιστου προβλήματος της θερινής θερμορρύπανσης. Οι κάτοικοι του λεκανοπεδίου βιώνουν όλο και  πιο συχνά ανυπόφορους καύσωνες αλλά και ανώμαλα υψηλές καθημερινές θερμοκρασίες που προκαλούν υποβάθμιση της ποιότητας ζωής, αλλά και χρόνια μείωση της επιχειρηματικότητας και της εργασιακής απόδοσης. Τα διάσπαρτα πάρκα θα συνέβαλαν στην ελάττωση των υψηλών ημερήσιων και νυκτερινών θερμοκρασιών, ενώ παράλληλα θα προσέφεραν στους κατοίκους την ανεκτίμητη δυνατότητα πρόσβασης σε πράσινους χώρους αναψυχής κοντά στο σπίτι τους.

Ανάλογη ωφέλεια θα προέκυπτε από ένα μεγάλο μητροπολιτικό πάρκο αν γινόταν στην κατάλληλη θέση. Π.χ. η αποκατάσταση του Κηφισσού και των οχθών του ως φυσικού ποτάμιου συστήματος θα προσέφερε ένα μοναδικό πράσινο διάδρομο που πραγματικά θα δρόσιζε και θα ανανέωνε τον αέρα του λεκανοπεδίου. Ένα επίμηκες πάρκο 20 χιλιομέτρων, στο πρότυπο της ρεματιάς Χαλανδρίου, θα ξεκινούσε από τα άνω τμήματα του ποταμού προς την Πάρνηθα και την Πεντέλη,  όπου ακόμα και σήμερα υπάρχει παραποτάμιο τοπίο με τεράστια πλατάνια. Το πάρκο θα επεκτεινόταν σταδιακά προς το μεσαίο υποβαθμισμένο τμήμα του ποταμού, όπου η αποκατάσταση θα περιελάμβανε άμεση δέσμευση της ελεύθερης γης και σταδιακή απομάκρυνση δομημένου όγκου και ρυπογόνων χρήσεων. Σε ορίζοντα 20ετίας θα προγραμματιζόταν και η αποκατάσταση του κάτω τμήματος που είναι σήμερα αυτοκινητόδρομος, με επέκταση του πάρκου μέχρι την θάλασσα. Τέτοια τολμηρά έργα δεν είναι πρωτοφανή, ένας αστικός αυτοκινητοδρόμος πάνω σε ποτάμι έχει αποξηλωθεί στη Νότιο Κορέα, παρόμοιες παρεμβάσεις προγραμματίζονται στο Σηκουάνα και αλλού. Η δημιουργία ενός πολύτιμου πράσινου χώρου αναψυχής που θα ένωνε τον Ελαιώνα και το Μοσχάτο με την Κηφισσιά, πέρα από το σημαντικό περιβαλλοντικό και αναπτυξιακό όφελος για το λεκανοπέδιο, θα ήταν πράξη κοινωνικής δικαιοσύνης για τους πληθυσμούς των παρακηφίσιων περιοχών. Το οικόπεδο του Ελληνικού θα μπορούσε να εξασφαλίσει σημαντικό μέρος της απαιτούμενης χρηματοδότησης.